Arapça Dersleri-04: (Harekeler-I)

Arapçada tüm harfler sessizdir. Yani Türkçe'de olduğu gibi sesli sessiz ayırımı yoktur. Bu nedenle harflerin okunması için hareke dediğimiz özel işaretlere ihtiyaç duyarız. Türkçe'de sessiz harflerin yanına sessli bir harf gelir ve o harf okunur arapçada ise harfin üstüne veya altına hareke gelir ve o harf okunur. Şimdi de bunları incelemeye çalışacağız.

1. Ötre (Zamme-damme-الضمة): Bulunduğu harfin üzerine "_ُ " şeklinde yazılan harekedir. İnce harflerde "ü" kalın harflerde "u" şeklinde telaffuz edilir. Bunun için ilk derse bakabilirsiniz.
Örnekler: Kalın: رُ = ru gördüğünüz gibi harfin kalın olmasında dolayı "u" sesi verdi.

                  İnce: هُ = hü burada da harfin ince olmasından dolayı "ü" sesini verdi.

***Dammeli harfe "madmûm" denilir. İlerde bu tabirler kullanılacağı için bu kelime bizim için çok önemli.

2. Üstün (Fetha-الفتحة): Bulunduğu harfin üzerine "_َ " şeklinde yazılan harekedir. İnce harflerde "e" kalın harflerde "a" şeklinde telaffuz edilir. Bunun için ilk derse bakabilirsiniz.
Örnekler: Kalın: رَ = ra gördüğünüz gibi harfin kalın olmasında dolayı "a" sesi verdi.

                  İnce: هَ = he burada da harfin ince olmasından dolayı "e" sesini verdi.

***Fethalı harfe de "meftûh" denilir.

3. Esre (Kesra-الكسرة): Bulunduğu harfin üzerine "_ِ" şeklinde yazılan harekedir. İnce harflerde "i" kalın harflerde "ı" şeklinde telaffuz edilir. Bunun için ilk derse bakabilirsiniz.
Örnekler: Kalın: رِ = rı gördüğünüz gibi harfin kalın olmasında dolayı "ı" sesi verdi.

                  İnce: هِ = hi burada da harfin ince olmasından dolayı "i" sesini verdi.

***Kesralı harfe de "meksûr" denilir.

Arapça Dersleri-05: (Harekeler-II)

Arapça Dersleri-04: (Harekeler-I) konusunu daha önce anlatmıştım. Bu konuyu incelemeden tekrar o konuya bakabilirsiniz. Genel tekrar olması açısından arapça harflerin ancak hareke denilen özel işaretlerle okunabileceğini hatırlatmakta fayda görüyor ve hemen konumuza kaldığımız yerden devam ediyorum.

4. İki ötre (Zammeli tenvîn-dammeli tenvîn- التنوين مع الضمة ): Bulunduğu harfin üzerine "_ٌ " şeklinde yazılan harekedir. İnce harflerde "ün" kalın harflerde "un" şeklinde telaffuz edilir. Bunun için ilk derse bakabilirsiniz. 

*Burada dikkat edilecek husus gördüğünüz gibi ilk harekemiz olan ötrenin sonuna "n" harfinin gelmesidir. Sadece bunda değil tenvînli olan tüm harflerde "n" sesi oluşur.

Örnekler: Kalın: رٌ = run gördüğünüz gibi çift ötre olması hasebiyle tenvîn "un" diye okuttu. 
                   İnce: هٌ = hün burada da çift ötre olması hasebiyle tenvîn "ün" diye okuttu.

5. İki üstün (Fethalı tenvîn - التنوين مع الفتحة ): Bulunduğu harfin üzerine "_ً " şeklinde yazılan harekedir. İnce harflerde "en" kalın harflerde "an" şeklinde telaffuz edilir. Bunun için ilk derse bakabilirsiniz. 

*Burada dikkat edilecek husus gördüğünüz gibi ikinci harekemiz olan üstünün sonuna "n" harfinin gelmesidir. Sadece bunda değil tenvînli olan tüm harflerde "n" sesi oluşur.

Örnekler: Kalın: رً = ran gördüğünüz gibi çift üstün olması hasebiyle tenvîn "an" diye okuttu. 
                   İnce: هً = hen burada da çift üstün olması hasebiyle tenvîn "en" diye okuttu.

6. İki esre (Kesralı tenvîn - التنوين مع الكسرة ): Bulunduğu harfin üzerine "_ٍ " şeklinde yazılan harekedir. İnce harflerde "in" kalın harflerde "ın" şeklinde telaffuz edilir. Bunun için ilk derse bakabilirsiniz. 

*Burada dikkat edilecek husus gördüğünüz gibi ikinci harekemiz olan üstünün sonuna "n" harfinin gelmesidir. Sadece bunda değil tenvînli olan tüm harflerde "n" sesi oluşur.

Örnekler: Kalın: رٍ = rın gördüğünüz gibi çift esre olması hasebiyle tenvîn "ın" diye okuttu. 
                   İnce: هٍ = hin burada da çift esre olması hasebiyle tenvîn "in" diye okuttu.

Arapça Dersleri-06: (Harekeler-III)

Evet kardeşlerim konulara kaldığımız yerden devam ediyoruz. Arapça'da yer alan harekelerden birkaçını da bugün anlatarak harekeler başlığına son vermek istiyorum. Harekeler-I ve II konularını muhakkak iyi kavramak gerekiyor. Burada anlatacaklarımız ile temel bir bilgiye sahip olacaksınız.  Genel tekrar olması açısından arapça harflerin ancakhareke denilen özel işaretlerle okunabileceğini hatırlatmakta fayda görüyor ve hemen konumuza kaldığımız yerden devam ediyorum.

7. Cezm-Sükûn ( السكون - الجزم ): Bulunduğu harfin üzerine "_ْ " şeklinde yazılan harekedir. Harfe diğer harekelerdeki gibi belli bir ses vermez aksine o harfin kendi sesini verir. Daha iyi anlamak için şöyle düşünelim; Türkçe'de sonu sessiz harfle biten her kelimede son harfin çıkardığı ses o harfin kendi sesidir. Mesela "ağaç, toprak, kitap" bakınız burda orjinal sesler var herhangi bir yönelme sesi yok "e, a, i" gibi. 

*Burada dikkat edilecek husus bu harekenin sadece kelime sonunda olmayacağı yani kelime ortasında da gelse aslî ses ile okumak gerekiyor bu yüzden "sakîn veya sükûn" diye adlandırılıyor.

Örnekler: اَيْنَ = Eyne (Nerede) gördüğünüz gibi "y" harfinin üstünde cezm var bu yüzde "ye, yi, yü" gibi okuma yapmadık. Kısaca "eyene, eyine, eyüne" gibi sesler katarak okumadık. 

8. Şedde-İdğâm (الادغام - الشدة ): Bulunduğu harfin üzerine "_ّ " şeklinde yazılan harekedir. Burada ikili bir yazım sözkonusudur. kelimenin kendisinden de anlaşılacağı gibi harfleri birbirine katmaya, çarptırmaya sebep olur şedde. Bakın kendi okunuşunda bile "d" harflerinde bir çarpma sözkonusu. İşte iki benzer harften biri cezimli diğeri harekeli olup ard arda gelirlerse kolaylık olsun diye "şedde" ile bunları birbirine katarız. İki harfin böyle şeddeli olup, birbirine katmaya aynı zamanda "idğâm" denilir. Kur'an-ı Kerim okurken yani tecvidde çok lazım olan bir kuraldır idğâm... 

*Burada dikkat edilecek husus cezimden sonra gelen harfin üstün, esre, ötre olmasında bir farklılık olmamasıdır. Yani hangisi gelirse gelsin şeddeleme yapılır.

Örnekler: Kalın: مَدَّ = Medde (Çekti) gördüğünüz gibi "d" harfleri çift şekilde okundu. Yani birbirine katıldı., çarptırıldı aynı harfler Bu kelimeyi açarsak farkı daha rahat görürüz. مَدْدَ = Medde (Çekti) Bakın bir cezimli "d" harfi bir de üstünlü "d" harfi mevcut açık yazılımda oysa okunuşları aynı. İşte şedde bunları birleştirmeye yarıyor.

Burada söylenmesi ve dikkat edilmesi gereken bir husus daha var. Arapça'da illetli yani "kusurlu" dediğimiz bazı harfler var bazen bunlar kurallarda istisna oluşturabiliyor. Özellikle "elif, vav, ye" harfleri yazılış ve okunuşlarda farklı şekillerde olabiliyor. Bu duruma örnek verecek olursak:

Dedik ki; şedde aynı harfleri birleştirir ve o harfin üzerine gelir ancak "elif" harfi biri sakin biri harekeli geldiğinde şedde almaz "med" dediğimiz bir yazım şeklinde bürünür. Yani okunuşu biraz uzar buna bir elif miktarı çekme deriz.

Örnekler: آمَنَ = Âmene (İman etti) Bakınız burda elif üzerinde özel bir işaret var. İşte bu işaret harfin bir elif uzatılmasına sebep olur. Peki bu harfin asıl hali yani açık hali nasıl görelim: أَأْمَنَ = Âmene (İman etti) Gördüğünüz gibi biri sakin biri harekeli iki elif yan yana gelmiş ancak birleştirilmiştir ve "med" olmuştur. Birbirine çarptırma olsa "şedde" olurdu. Kısaca elif harfine dikkat etmek gerekir.