Müzekker-Müennes-I

Arapça Dersleri-14: Müzekker-Müennes-I

Değerli kardeşlerim bir arapça dersi ile yine sizlerle beraberiz.

Arapçayı birçok dilden, en önemlisi Türkçe'den ayıran bir diğer konu, kelimelerdeki cinsiyet farklılıklarıdır. Bildiğiniz gibi Türkçe'de cinsiyet yönünden kelimeleri bir kategoriye ayırmıyoruz. Lâkin Arapça'da kelimeleri cinsiyet yönünden 2 kısımda inceleniyoruz. Arapça'yı iyi öğrenmek ve konuşmak istiyorsak bu noktaya dikkat etmemiz gerekecektir.

Arapça'da cinsiyet yönünden kelimeler müzekker (eril) ve müennes (dişil) diye ikiye ayrılır. Ben bu başlıkta (Arapça Dersleri-14: Müzekker-Müennes-I) ilk olarak müzekker konusunu sizlere anlatacağım. 2. dersimiz müenneslik konusunda olacaktır.

1. Müzekker (erkek/eril) Kelimeler: Kelimenin şekli veya manası itibariyle erkek bir varlığa delalet etmesidir. Müzekker kelimeler de kendi arasında 2 kısımda incelenir.

a) Hakiki Müzekker Kelimeler: İsminden de anlaşılacağı üzere, hakiki manada erkek bir varlığa işaret eden yani kelimenin manası itibariyle canlı (nefesi olan) erkek bir varlığı gösteren kelimelerdir.

Örnekler: ديك = dîkun = horoz, جمل = cemelün = erkek deve, ولد = veledun = erkek çocuk, ثور = thevrun = öküz, اخ = ekhun = erkek kardeş, اب = ebun = baba, احمد = ahmedü = Ahmed, جد = ceddün = dede

Örneklerden anlaşıldığı gibi hakiki müzekker muhakkak canlı (nefesi olan) erkek bir varlığa işaret etmelidir ve müenneslik alameti kesinlikle bulundurmamalıdır.

b) Mecâzi Müzekker Kelimeler: Kelimelerin sadece gramer yönünden erkek sayıldığı, mana yönünden erkek bir varlığa işaret etmeyen ve müenneslik alameti de bulundurmayan kelimelerdir. Yani hakiki müzekkerden tek farkı canlı bir varlığa delalet etmemesidir.

Örnekler: بيت = beytün = ev, قلم = qalemun = kalem, كتاب = kitâbun = kitap, قمر = qamerun = ay, جبل = cebelün = dağ, شهر = şehrun = ay, اسبوع = usbû*un = hafta, درس = dersün = ders

Yine örneklere dikkatle bakarsanız hiçbirinin canlı (nefesi olan) bir erkek varlığa işaret etmediğini görürsünüz.

Not: Her nefesi olmayan (cansız) varlık mecâzi müzekker olacak diye bir şart yoktur. Böyle bir kıyaslama yapmayın yoksa yanılırsınız. Mesela yukarda verdiğim قمر = qamerun = ay kelimesine bakarak شمس = şemsun = güneş kelimesini müzekker sanmayın. İkisi de cansız, ikisi de müenneslik alameti taşımıyor, ikisi de tek bir varlık vs. gibi hayali bir kıyaslama içine girmeyin, çünkü şemsün = güneş kelimesi ilerde anlatacağım semâi müennes konusunun tipik bir örneğidir. Bu ikisi arasındaki farkı iyi bir şekilde öğrenin, sınavlarda genellikle bu iki kelime sizleri yanıltmak için sorulur.